Nieodzownym elementem współczesnej rzeczywistości jest coraz większa liczba osób podróżujących za granicę, nie tylko w celach turystycznych, ale również biznesowych i rodzinnych. Również w Polsce liczba cudzoziemców przebywających tymczasowo i na stałe nieustannie rośnie. Osoby te, wcześniej lub później nieuchronnie uczestniczą w krajowym obrocie prawnym jako zagraniczni inwestorzy, biznesmeni prowadzący działalność gospodarczą, współmałżonkowie obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, czy też pracownicy poszukujący nieruchomości na wynajem lub do kupna. Niezależnie od charakteru, czasu i okoliczności ich pobytu w Polsce, cudzoziemcy nierzadko korzystają z profesjonalnej obsługi prawnej, w tym z usług kancelarii notarialnych. Tu zaś często konieczna (i wskazana) jest pomoc tłumacza przysięgłego języka angielskiego, który umożliwia skuteczną i precyzyjną komunikację pomiędzy prawnikiem, a stroną czynności prawnej, która potrzebuje tłumaczenia.
Tłumaczenie aktu notarialnego – wymogi prawne
Zgodnie z Art. 2 § 3 Ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz. U. 1991 Nr 22 poz. 91 z późniejszymi zmianami) „Czynności notarialnych dokonuje się w języku polskim. Na żądanie strony notariusz może dokonać dodatkowo tej czynności w języku obcym, wykorzystując własną znajomość języka obcego wykazaną w sposób określony dla tłumaczy przysięgłych lub korzystając z pomocy tłumacza przysięgłego.” Istnieje zatem możliwość wykonania tłumaczenia przez samego notariusza (pod warunkiem uzyskania uprawnień tłumacza przysięgłego danego języka obcego i wyrażenia zgody na takie dodatkowe zajęcie przez organy samorządu zawodowego – patrz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 kwietnia 2016 r. (sygn. akt II GSK 2604/14)) – co w praktyce jest jednak zjawiskiem dość rzadkim. Ponieważ na co dzień niełatwo jest spotkać obcokrajowca, który może wykazać się biegłą znajomością języka polskiego (zwłaszcza zaś specjalistycznego języka prawniczego), a tylko taka znajomość zwalnia go z obowiązku korzystania z profesjonalnego wsparcia tłumacza wpisanego na listę tłumaczy przysięgłych prowadzoną przez Ministra Sprawiedliwości, obecność tłumacza przysięgłego zapewniającego fachowe tłumaczenie czynności notarialnych okazuje się zwykle nieodzowna. Nie jest to tylko kwestia dochowania wymogu formalnego prawa polskiego, ale również bezpieczeństwa obrotu prawnego obu stron, gdyż udział tłumacza przysięgłego w czynności notarialnej oraz wykonane przez niego tłumaczenie ustne aktu notarialnego są gwarancją jej skuteczności i ważności. W przeciwnym razie nietrudno byłoby uznać taką czynność notarialną przeprowadzoną bez udziału tłumacza przysięgłego za nieważną, co mogłoby rodzić daleko posunięte konsekwencje prawne dla obu stron czynności, jak również dla samego notariusza. Istotnym elementem jest również fakt, że o zapewnienie wsparcia językowego tłumacza przysięgłego zatroszczyć musi się sam klient. Notariusz nie zalicza się do katalogu organów uprawnionych do wezwania tłumacza przysięgłego wymienionych w ustawie o zawodzie tłumacza przysięgłego. Rezerwacji dostępności tłumacza przysięgłego w wybranym przez klienta terminie najlepiej dokonać z odpowiednim wyprzedzeniem, aby uniknąć komplikacji i dodatkowych kosztów związanych z poszukiwaniem dostawcy przysięgłych tłumaczeń ustnych na ostatnią chwilę.
Czy tłumacz przysięgły języka angielskiego może wykonywać tłumaczenia ustne tylko dla klientów, dla których język angielski jest językiem ojczystym?
Wspomniany już wymóg biegłej znajomości języka polskiego przez cudzoziemca nie implikuje konieczności korzystania z usług wyłącznie tłumacza przysięgłego języka ojczystego cudzoziemca. Wręcz przeciwnie! Dla zachowania ważności i skuteczności czynności notarialnej z udziałem obcokrajowca wystarczające jest tłumaczenie czynności przez tłumacza przysięgłego języka obcego, którym obcokrajowiec posługuje się w stopniu wystarczającym dla pełnego zrozumienia sensu i treści tejże czynności. W praktyce oznacza to, że tłumacz przysięgły języka angielskiego wykonuje często tłumaczenia czynności notarialnych z udziałem obywateli krajów nieanglojęzycznych, którzy posługują się płynnie językiem angielskim, co zważywszy na międzynarodowy charakter tego języka jest zjawiskiem wcale nierzadkim. Nie bez znaczenia jest również kwestia dostępności tłumaczy języków mniej popularnych, co często decyduje o tym, że klient decyduje się na usługi tłumacza przysięgłego języka angielskiego, jako w miarę łatwo dostępnego i tańszego usługodawcy na rynku tłumaczeń przysięgłych. Decyzję taką należy jednak podejmować w sposób odpowiedzialny, ponieważ udział tłumacza przysięgłego języka angielskiego niebędącego językiem ojczystym strony czynności notarialnej oparty jest na oświadczeniu stanowiącym, że osoba taka biegle posługuje się językiem angielskim w mowie i w piśmie. Co za tym idzie, istnieje ryzyko, że gdyby podczas samej czynności notarialnej okazało się, że obcokrajowiec w praktyce nie może poszczycić się deklarowaną biegłą znajomością języka angielskiego, w takiej sytuacji notariusz może odmówić podpisania aktu notarialnego.
Rola tłumacza przysięgłego podczas tłumaczenia ustnego u notariusza
Jako osoba wykonująca zawód zaufania publicznego, tłumacz przysięgły (podobnie jak sam notariusz) nie jest przedstawicielem żadnej ze stron czynności prawnej i jest zobowiązany do zachowania bezstronności. Oznacza to, że to tłumacz przysięgły ponosi odpowiedzialność za treść i jakość przekładu, a żadna ze stron nie może wpływać na treść tłumaczenia, ani tym bardziej sugerować pomijania pewnych fragmentów tekstu, żądać selektywnego ich tłumaczenia lub nalegać na przyspieszenie przekładu kosztem jego jakości lub kompletności. Warto pamiętać o tym, że czynność notarialna dokonywana z udziałem tłumacza przysięgłego zawsze trwa dłużej i uwzględnić wymogi czasowe w swoim harmonogramie dnia. Siłą rzeczy powaga czynności prawnej wymaga dokładnego i wiernego tłumaczenia wszystkich jej aspektów, gdyż wszelkie okoliczności wykluczające pełne zrozumienie jej treści przez cudzoziemca mogłyby stać się podstawą do uchylenia się od skutków takiej czynności prawnej i uznania jej za nieważną. Stąd tak ważne jest, żeby cudzoziemiec będący stroną czynności dokładnie zrozumiał jej treść i znaczenie zanim dojdzie do zawarcia czynności.
Praktyczne aspekty tłumaczenia przysięgłego podczas czynności notarialnej
Jeżeli chodzi o praktyczne elementy pracy tłumacza przysięgłego języka angielskiego, należy przede wszystkim pamiętać o solidnym merytorycznym przygotowaniu się do konkretnej czynności notarialnej. Oczywistym zachowaniem jest zasięgnięcie zawczasu informacji o tematyce aktu prawnego będącego przedmiotem tłumaczenia ustnego, a jeżeli to tylko możliwe, uzyskanie projektu aktu notarialnego do wglądu. Rutynowym postępowaniem jest regularne poszerzanie wiedzy tłumacza przysięgłego w zakresie specjalistycznej terminologii prawniczej, aby podczas tłumaczenia ustnego zapewnić wierne i precyzyjne wyjaśnienie określonych instytucji prawa polskiego, które nie zawsze mają swoje odpowiedniki w instytucjach prawa anglosaskiego (common law). Ponadto, dobra znajomość nie tylko samej terminologii, ale również instytucji prawnych pozwoli doświadczonemu tłumaczowi przysięgłemu na wyjaśnienie ich sensu w języku angielskim nawet wówczas, gdy nie mają one swojego odzwierciedlenia w kulturze prawnej innych krajów. Klienci cenią sobie bowiem nie tylko samą znajomość fachowej terminologii prawniczej, ale właśnie umiejętność klarownego opisania sensu określonych rozwiązań prawnych w praktyce – wszak anglojęzyczny klient nie koniecznie musi cechować się biegłością w zakresie systemu prawnego krajów anglosaskich, nie wspominając już o konkretnych rozwiązaniach funkcjonujących w prawodawstwie polskim.
Podczas samej czynności notarialnej należy przede wszystkim zadbać o możliwie wysoki komfort komunikacji pomiędzy tłumaczem przysięgłym a obcokrajowcem posługującym się językiem angielskim. Z tego powodu należy zająć miejsce blisko klienta, dzięki czemu będzie miał on możliwość komfortowego wysłuchania samego tłumaczenia ustnego, zadawania pytań, czy zapoznania się z poprawnym zapisem swoich danych osobowych podanych w komparycji aktu notarialnego. Aktualna sytuacja związana ze stanem pandemii koronawirusa utrudnia nieco komunikację narzucając obowiązek zachowania dystansu społecznego i noszenia maseczek również w pomieszczeniach kancelarii notarialnej.
Samo tłumaczenie ustne treści aktu notarialnego wykonywane jest techniką a vista – treść aktu zapisanego w języku polskim tłumacz przysięgły odczytuje tłumacząc go ustnie na język angielski. W zależności od praktyki stosowanej przez poszczególne kancelarie notarialne, akt notarialny tłumaczony jest zdanie po zdaniu, paragraf po paragrafie lub w całości, najpierw przez notariusza, a następnie przez tłumacza przysięgłego. Oprócz tego tłumacz przysięgły dokonuje również tłumaczenia ustnego pytań zadawanych przez klienta i wyjaśnień udzielanych przez prawnika, zwykle metodą liaison (zdanie po zdaniu), rzadziej jako tłumaczenie konsekutywne (polegające na tłumaczeniu dłuższych wypowiedzi przy wykorzystaniu notatek prowadzonych na bieżąco przez tłumacza). Bywa, że strony uczestniczące w czynności uzgadniają jeszcze jej warunki (co czasami przybiera formę mniej lub bardziej rozbudowanych negocjacji lub ustaleń) i proszą o wprowadzenie pewnych modyfikacji, a rolą tłumacza przysięgłego jest zapewnienie wiernej i sprawnej komunikacji pomiędzy takimi stronami i notariuszem. Dosyć rzadko zdarzają się również sytuacje, w których pomimo przetłumaczenia treści aktu notarialnego i prowadzonych w rezultacie tego rozmów jedna ze stron nie decyduje się jednak na zawarcie planowanej umowy, a sama czynność notarialna nie dochodzi do skutku. Doświadczony tłumacz przysięgły języka angielskiego powinien pamiętać również o takich ewentualnościach podczas planowania swojego dnia pracy i uzgodnić zawczasu godziny swojej dyspozycyjności z klientem. W zdecydowanej większości przypadków jednak dochodzi do zawarcia planowanej czynności. Po wyjaśnieniu wszelkich wątpliwości i zastrzeżeń strony potwierdzają swoimi własnoręcznymi podpisami złożonymi na oryginale aktu notarialnego, przy czym cudzoziemiec podpisując dokument potwierdza, że zapoznał się z jego treścią przy udziale tłumacza przysięgłego. Sam tłumacz przysięgły dokonujący tłumaczenia ustnego jest wymieniony w komparycji aktu notarialnego z imienia i nazwiska wraz z podaniem numeru wpisu na listę tłumaczy przysięgłych, a fakt wykonania tłumaczenia ustnego również poświadcza swoim własnoręcznym podpisem.
Przykładowe czynności notarialne wymagające obecności tłumacza przysięgłego języka angielskiego
Do listy czynności notarialnych wymagających tłumaczenia ustnego wykonywanego przez tłumacza przysięgłego należą najczęściej takie akty prawne, jak:
- umowa kupna i sprzedaży nieruchomości,
- umowa deweloperska,
- pełnomocnictwo
- oświadczenie o poddaniu się egzekucji,
- protokół zgromadzenia wspólników spółki,
- umowa spółki oraz zmiany takiej umowy,
- umowa przeniesienia własności udziałów w spółce,
- umowa majątkowa małżeńska,
- umowa darowizny,
oraz wiele innych dokumentów. Natomiast fakt wykonania tłumaczenia ustnego przez tłumacza przysięgłego nie jest równoznaczny z uzyskaniem takiego tłumaczenia w formie pisemnej. Takie tłumaczenie pisemne na język angielski będzie już przedmiotem oddzielnego zlecenia.
Profesjonalny tłumacz przysięgły języka angielskiego we Wrocławiu
Kancelaria Tłumacza Przysięgłego Języka Angielskiego Jacka Kasprzyka świadczy profesjonalne usługi tłumaczenia ustnego na języka angielski podczas czynności dokonywanych u notariusza. Usługi tłumaczeniowe świadczone są przez tłumacza przysięgłego języka angielskiego posiadającego tytuł magistra filologii angielskiej i magistra prawa. Wysokie kwalifikacje zawodowe, wieloletnie doświadczenie i nieustannie powiększające się grono zadowolonych i powracających klientów są najlepszą wizytówką usług świadczonych przez Kancelarię zarówno na terenie Wrocławia, jak i województwa dolnośląskiego. Kancelaria świadczy usługi tłumaczenia ustnego na język angielski również w okresie epidemii koronawirusa przy zachowaniu obowiązujących środków bezpieczeństwa sanitarnego. Zapraszamy do skorzystania z fachowej obsługi tłumaczeniowej w zakresie języka angielskiego, zarówno w zakresie tłumaczeń ustnych, jak i pisemnych.
Jacek Kasprzyk, Tłumacz Przysięgły Języka Angielskiego we Wrocławiu